lamprētha* 1, lamprēth-a*, anfrk., st. F. (ō): nhd. Lamprete (ein Fisch); ne. lamprey; ÜG.: lat. murena LW, murenulus LW; Hw.: vgl. as. lamprītha*, ahd. lampfrīda; Q.: LW (1100); I.: Lw. lamprede (roman.); E.: s. lamprede? (roman.), s. lat. lampreda, ein Fisch; B.: LW (lampreythe) lampreythe wise gebreyde 18, 3
land* 3, lan-d*, anfrk., st. N. (a): nhd. Land; ne. land (N.), country; ÜG.: lat. terra LW, fines LW; Hw.: vgl. as. land, ahd. lant; Q.: LW (1100); E.: germ. *landa-, *landam, st. N. (a), Land, Talsenke; s. idg. *lendʰ- (3), Sb., Land, Heide (F.) (1), Steppe, Pokorny 675; vgl. idg. *lem- (1), V., Adj., zerbrechen, zerbrochen, weich, Pokorny 674; B.: LW (land) lando 11, 6, lande 39, 2, lande 40, 2 (z. T. mhd.)
*lang?, anfrk., Adj.: nhd. lang; ne. long (Adj.); Hw.: s. lang-o; Hw.: vgl. as. lang*, ahd. lang (1); E.: germ. *langa- (1), *langaz, Adj., lang; idg. *dlongʰos, *longʰos, Adj., lang, Pokorny 196
lango 1, lang-o, anfrk., Adv.: nhd. lange; ne. long (Adv.); ÜG.: lat. (quousque) MNPs; Hw.: vgl. as. lango, ahd. lango; Q.: MNPs (9. Jh.); E.: s. *lang?; B.: MNPs lango (quousque) 61, 4 Berlin; Son.: auch amfrk. MNPsA 4, 3 lango usquequo 4, 3 Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 800 (van Helten) = S. 88, 1 (van Helten) = MNPsA Nr. 35 (Quak)
lap* 2, anfrk., Sb.: nhd. Saum (M.) (1), Gewandzipfel; ne. seam (N.); ÜG.: lat. angulus Gl, ora vestis MNPsA; Hw.: vgl. ahd. *laf?; Q.: Gl, MNPsA (9. Jh.); B.: MNPsA Akk. Sg. lap oram vestis 132, 2 Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 472 (van Helten) = S. 76, 15 (van Helten) = MNPsA Nr. 748 (Quak)
laster* 2, la-st-er*, anfrk., st. M. (a): nhd. Verleumdung, Schmähung, Lästerung; ne. disgrace (N.); ÜG.: lat. improperium MNPs; Hw.: vgl. as. lastar*, ahd. lastar; Q.: MNPs (9. Jh.); E.: westgerm. *lahstra-, *lahstram, st. N. (a), Schmähung, Fehler, Laster; s. idg. *lek- (1)?, *lok-?, V., tadeln, schmähen, Pokorny 673?; B.: MNPs Akk. Sg. laster inproperium 68, 20 Berlin, Gen. Sg. lasteris inproperium 68, 21 Berlin
lasteren* 1, lastron, la-st-er-en*, la-st-r-on*, anfrk., sw. V. (2): nhd. lästern, schmähen; ne. reproach (V.); ÜG.: lat. exprobrare MNPs; Hw.: vgl. as. lastron*, ahd. lastarōn*; Q.: MNPs (9. Jh.); E.: s. la-st-er*; B.: MNPs Part. Präs. Gen. Pl. M. lastrindero exprobrantium 68, 10 Berlin; Son.: Quak setzt lastron an
*lat?, *la-t, anfrk., Adj.: nhd. spät; ne. late; Hw.: s. le-t-ist*; vgl. as. lat, ahd. laz (2); E.: germ. *lata-, *lataz, Adj., lass, faul, säumig, träge, lässig; s. idg. *lēid-, *lēd-, *ləd-, V., lassen, nachlassen, Pokorny 666; vgl. idg. *lēi- (3), *lē- (3), V., lassen, nachlassen, Pokorny 666; W.: s. mnl. lat, Adj., lass
*lāt?, *lā-t, anfrk., st. M. (a): Vw.: s. af-; Hw.: vgl. as. *lāt?, ahd. lāz (2); E.: s. lā-t-an
*lātan?, *lā-t-an, anfrk., st. V. (7)=red. V.: nhd. lassen; ne. let; Vw.: s. far-*; Hw.: vgl. as. lātan, ahd. lāzan* (1); E.: germ. *lētan, *lǣtan, st. V., lassen; idg. *lēid-, *lēd-, *ləd-, V., lassen, nachlassen, Pokorny 666?; s. idg. *lēi- (3), *lē- (3), V., lassen, nachlassen, Pokorny 666
latina* 7, la-t-in-a*, anfrk.?, Sb.: nhd. Verwehrung, Verweigerung, Eidesschelter; ne. hindering (N.); Q.: Lex Ribuaria, Lex Salica, Pactus legis Salicae (507-511?); E.: s. *le-t-t-en?; B.: Lex Ribuaria 74 (71) De quacumque causa fistuca intercesserit, lacina interdicatur, 83 (80) De via lacina, Lex Salica 30 Si quis sclusa de farenario ruperit mallobergo urbis uia lacina, Pactus legis Salicae 31 De uia lacina, 31, 1 Si quis baronem ingenuum de uia sua ostauerit aut inpinxerit mallobergo uia lacina hoc est, 31, 2 Si quis mulierem ingenuam aut puellam de uia sua ostauerit aut inpinxerit mallobergo urbis uia lacina hoc est, 31, 3 Si uia quae ad farinarium uadit clauserit mallobergo urbis uia lacina; L.: Seebold, Chronologisches Wörterbuch des deutschen Wortschatzes, 2001, 359b; Son.: die Belege der Lex Salica und Pactus legis Salicae sind vielleicht ahd.?, die Belege aus der Lex Ribuaria sind eher ahd.?, afrk.?, awfrk.?
lathon* 2, la-th-on*, anfrk., sw. V. (2): nhd. einladen (V.) (2), rufen; ne. invite, call (V.); ÜG.: lat. advocare LW; Hw.: vgl. as. lathōn*, ahd. ladōn; Q.: LW (1100); E.: germ. *laþōn, sw. V., laden (V.) (2), einladen (V.) (2); s. idg. *lēi- (1), *lē- (1), *ləi-, V., wollen (V.), Pokorny 665; B.: LW (lathen) gelathod 50, 8, gelathot 62, 9 (z. T. mhd.)
Lecka*, Leck-a*, anfrk., FlN: Vw.: s. Lekk-a*
*leger?, *leg-er, anfrk., st. N. (a): nhd. Lager; ne. camp (N.); Vw.: s. -sta-d*; Hw.: vgl. as. legar, ahd. legar; E.: germ. *legra-, *legram, st. N. (a), Lager; s. idg. *legʰ-, V., sich legen, liegen, Pokorny 658
legerstad* 1, legerstede, leg-er-sta-d*, leg-er-ste-d-e*, anfrk., st. F. (i): nhd. Lager, Lagerstatt, Lagerstätte; ne. bed (N.); ÜG.: lat. cubile MNPsA; Hw.: vgl. ahd. legarstat*; Q.: MNPsA (9. Jh.); E.: s. *leg-er?, sta-d*; B.: MNPsA Dat. Pl. legerstede cubilibus 149, 5 Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 473 (van Helten) = S. 76, 16 (van Helten) = MNPsA Nr. 802 (Quak); Son.: Quak setzt legerstede an
leiden 10, leidon, lei-d-en, lei-d-on, anfrk., sw. V. (1): nhd. leiten, führen; ne. lead (V.); ÜG.: lat. deducere MNPs, ducere LW, inducere MNPs, introducere LW; Vw.: s. fra-m-gi-*, gi-*, ūt-*; Hw.: vgl. as. lêdian, ahd. leiten; Q.: MNPs (9. Jh.), LW; E.: germ. *laidjan, *leidjan, sw. V., gehen machen, leiten, führen; idg. *leit- (2), V., gehen, fortgehen, sterben, Pokorny 672; s. idg. *lei- (3), Adj., V., schleimig, klebrig, gleiten, glätten, streichen, Pokorny 662; B.: MNPs (Inf.) sal leiden deducet 59, 11 Berlin, (Inf.) leiden sal deducet 59, 14 Berlin, (Inf.) sal leidon deducet 59, 11 Berlin, (Inf.) leidon salt deduces 54, 24 Berlin, (Inf.) leidon saltu deduces 58, 9 Berlin, 2. P. Sg. Prät. Ind. leidos deduxisti 60, 4 Berlin, 72, 24 Berlin, 2. P. Sg. Prät. Akt. Ind. leidos induxisti 65, 11 Berlin, LW (leyden) leydede 6, 1 leydoda 30, 1; Son.: Quak setzt leidon an
leidere* 1, lei-d-ere*, anfrk., st. M. (ja): nhd. Leiter (M.), Führer; ne. leader; ÜG.: lat. dux MNPs; Hw.: vgl. ahd. leitāri*; Q.: MNPs (9. Jh.); E.: s. lei-d-en; B.: MNPs Nom. Pl. leidera duces 67, 8 Berlin
leido 1, lei-d-o, anfrk., sw. M. (n): nhd. Leiter (M.), Führer; ne. leader; ÜG.: lat. dux MNPs; Hw.: vgl. ahd. leito; Q.: MNPs (9. Jh.); E.: s. lei-d-en; B.: MNPs Nom. Sg. leido dux 54, 14 Berlin
leimo* 1, lei-m-o*, lei-m*, anfrk., sw. M. (n): nhd. „Leim“, Lehm; ne. loam (N.); ÜG.: lat. limus MNPs; Hw.: vgl. as. lēmo*, ahd. leimo; Q.: MNPs (9. Jh.); E.: germ. *laimō-, *laimōn, *laima-, *laiman, sw. M. (n), Schlamm, Lehm, Leim, Ton (M.) (1); s. idg. *lei- (3), Adj., V., schleimig, klebrig, gleiten, glätten, streichen, Pokorny 662; B.: Dat. Sg. leimo (= leimon* (Heyne)) limum 68, 3 Berlin; Son.: Quak setzt leim an
*leisten?, *leis-t-en, anfrk., sw. V. (1): Vw.: s. fol-*; Hw.: vgl. as. lêstian, ahd. leisten*; E.: germ. *laistjan, sw. V., nachgehen, folgen; s. idg. *leis-, Sb., Spur, Furche, Geleise, Pokorny 671?
leith (1) 2, anfrk., st. N. (a): nhd. Leid; ne. harm (N.), sorrow (N.); ÜG.: lat. tribulatio LW, fervor malorum LW; Hw.: vgl. as. lêth (1), ahd. leid (2); Q.: LW (1100); E.: germ. *laiþa-, *laiþam, st. N. (a), Leid, Unglück, Schmerz, Kummer; s. idg. *leit- (1), V., verabscheuen, freveln, Pokorny 672; B.: LW (leyth) leythes 10, 4, leyth 11, 2 (z. T. mhd.)
leith* (2) 1, anfrk., Adj.: nhd. leid; ne. painful; Hw.: vgl. as. lêth (2), ahd. leid (1); Q.: LW (1100); E.: germ. *laiþa-, *laiþaz, Adj., leid, widerwärtig, feindlich, betrüblich, unwillig, verhasst; s. idg. *leit- (1), V., verabscheuen, freveln, Pokorny 672; W.: mnl. leet, leit, Adj., verhasst, widerwärtig; B.: LW (leyth) Komp. leyther 13, 13 (z. T. mhd.)
*leiva?, lēva?, *lei-v-a, *lē-v-a?, anfrk., st. F. (ō): nhd. Rest, Überbleibsel; ne. remains; Vw.: s. ā-; Hw.: vgl. as. lêva*, ahd. leiba; E.: germ. *laibō, st. F. (ō), Überbleibsel, Rest, Hinterlassenschaft; s. idg. *leip- (1), V., beschmieren, kleben, Pokorny 670; vgl. idg. *lei- (3), Adj., V., schleimig, klebrig, gleiten, glätten, streichen, Pokorny 662
Lekka* 1, Lecka, Lekk-a*, Leck-a*, anfrk., FlN: nhd. Lek, Rheinmündung; ne. mouth of the river Rhine; ÜG.: lat. ostium Rheni Gl; Hw.: vgl. as. *lekko?, ahd. *lekka?; Q.: Gl (1. Hälfte 10. Jh.); B.: Gl (Leiden, Universitätsbibliothek Ms. Lips. 7) legka ostia rheni Mayer 45, 4 (= 45, 18) = SANFT Glossen 12, 18
lekkon* 1, leckon, lek-k-on*, lec-k-on*, anfrk., sw. V. (2): nhd. lecken (V.) (1); ne. lick (V.); ÜG.: lat. lingere MNPs; Hw.: vgl. as. likkon*, ahd. lekkōn*; Q.: MNPs (9. Jh.); E.: germ. *likkōn, sw. V., lecken (V.) (1); idg. *leig̑ʰ-, *sleig̑ʰ-, V., lecken (V.) (1), Pokorny 668; B.: MNPs (Inf.) leccon sulun lingent 71, 9 Berlin; Son.: Quak setzt leckon an
*lektor?, *lek-t-or, anfrk.?, st. M. (a)?, st. N. (a)?: Hw.: vgl. as. lektor*, ahd. lektur*; Son.: vgl. as. Gl (Brüssel, Bibliothèque Royale 9987-91) lector tribunal SAGA 36, 43 = Gl 2, 572, 43
*lendi?, *len-d-i, anfrk., st. N. (ja): Vw.: s. ā-, el-i-*; Hw.: vgl. as. *lendi (1)?, ahd. lenti* (1); E.: germ. *lendjō-, *lendjōn, Sb., Land, Feld; idg. *lendʰ- (3), Sb., Land, Heide (F.) (1), Steppe, Pokorny 675
*lendig?, *len-d-ig, anfrk., Adj.: Vw.: s. el-i-*; Hw.: vgl. as. *landig?, ahd. *lentīg?; E.: s. lan-d*
lendin* 1, lend-in*, anfrk., st. F. (jō, ī): nhd. Lende, Hüfte; ne. loin; ÜG.: lat. ren MNPs; Hw.: vgl. as. *lendin?, ahd. lentīn (1); Q.: MNPs (9. Jh.); E.: germ. *landjō, st. F. (ō), Lende; germ. *landī-, *landīn, sw. F. (n), Lende; idg. *lendʰ- (2), Sb., Lende, Niere, Pokorny 675; B.: MNPs Nom. Pl. lendin renes 72, 21 Berlin
*lendo?, *len-d-o, anfrk., sw. M. (n): Vw.: s. gi-*; Hw.: vgl. ahd. *lanto?; E.: s. lan-d*
*lentin?, *lent-in, anfrk., st. M. (a?, i?): nhd. Lenz, Frühling; ne. spring (N.) (a season); Vw.: s. -mā-n-ōth; Hw.: vgl. as. *lėntīn?, ahd. lenzin; E.: s. germ. *langat, *langit, Sb., Verlängerung, Lenz, Frühjahr; s. idg. *dlongʰos, *longʰos, Adj., lang, Pokorny 196, Falk/Torp 361
lentinmānōth, lent-in-mā-n-ōth, anfrk., st. M. (a?): nhd. „Lenzmonat“, Mai; ne. March; ÜG.: lat. Martius EV; Hw.: vgl. as. lėntīnmānuth*, ahd. lenzinmānōd*; Quak EV (10. Jh.); E.: s. *lent-in?, *mā-n-ōth?; B.: EV (London, British Library Cotton Tiberius C. XI) lentinmanoth Martius Gysseling 13,18 = TT 441,23; Son.: st. M. (a?, z. T. athem.?)
leo* 2, anfrk., sw. M. (n): nhd. Löwe; ne. lion; ÜG.: lat. leo MNPs; Hw.: vgl. as. lewo; Q.: MNPs (9. Jh.); I.: Lw. lat. leo, *lewo; E.: s. lat. leo, *lewo, M., Löwe; s. gr. λέων (léōn), M., Löwe; dieses wurde vielleicht aus einer semitischen Sprache übernommen, vgl. assyr. labbu, hebr. leva; B.: MNPs Gen. Pl. leono leonum 56, 5 Berlin, 57, 7 Berlin
*lēo?, *lē-o, anfrk., st. M. (wa): nhd. Grab; ne. grave (N.); Vw.: s. -bar-b-io*; E.: s. germ. *hlaiwa-, *hlaiwam, st. N. (a), Obdach, Grabhügel, Grab; s. idg. *k̑leiu̯os, *k̑loiu̯os, Sb., Hügel, Pokorny 601; vgl. idg. *k̑lei-, V., neigen, lehnen (V.) (1), Pokorny 600
lēobarbio* 1, lē-o-bar-b-io*, lat.-anfrk.?, Sb.: nhd. Grabentblößung, Grabhügelentblößung; Q.: Lex Salica (3. Viertel 8. Jh.); E.: s. *hlē-o?, *bar?; B.: Lex Salica 19, 3 Si quis arestatonem super hominem mortuum capulauerit mallobergo chleobarbio (Si quis testatorem ...); L.: Seebold, Chronologisches Wörterbuch des deutschen Wortschatzes, 2001, 345a; Son.: eher lat.-ahd.?
leodis 78 und häufiger, leod-is, lat.-anfrk.?, Sb.: nhd. Volk, Leute, dingberechtigte Mitglieder des Volkes; ne. people; Hw.: s. walah-leod-i*; Q.: Boretius A. Capitularia regum Francorum, Diplomata regum Francorum e stirpe Merowingica hg. v. Kölzer T. 2001 (MGH DD), Formulae extravagantes, Fredegar, Gregor von Tours, Lex Salica, Liber historiae Francorum, Pactus legis Salicae (507-511?), Die Urkunden der Karolinger I hg. v. Mühlbacher E. 1906 (MGH DD); E.: s. liud; B.: Boretius, A., Capitularia regum Francorum (1883) I, Nr. 4 (Chilperici edictum), S. 8, 15 ut rebus concederemus omnibus leodibus nostris, Diplomata regum Francorum e stirpe Merowingica, hg. v. Kölzer, T. 2001 (MGH DD), Nr. 26, S. 72, 23 et quibuslibet leudis nostris Domini misericordiam attentius deprecare, Formulae Merowingici et Karolini aevi hg. v. Zeumer, K., 1886, Formulae extravagantes 8, S. 538, 6 de leodem tantus repeterit, Chronicarum quae dicuntur Fredegarii Scholastici libri IV cum Continuationibus IV, 27 ortabatur a leudibus suis, IV, 32 Ob hoc quidem blasphematur a leudibus, Gregorii Episcopi Turonensis Libri Historiarum II, 42 haec dedit leudibus eius, III, 23 sed ille muneribus placatis a leodibus suis defensatus est, Lex Salica 69, 6 Si Romanus homo conuiua regi occissus fuerit mallobergo leoti, Liber historiae Francorum Vivat rex qui tales habet leudos, Pactus legis Salicae 16, 1 Es si aliquis intus arserit mallobergo leodi seolandouefa sunt, 16, 1 Si aliqui ibidem remanserint mallobergo leudi, 16, 1 de leode VIIIM denarios qui faciunt, 16, 1 Et si aliquid non remanserit ibidem mallobergo leudi, 24, 1 mallobergo leode sunt, 24, 4 mallobergo leode sunt, 24, 5 anouaddo leode sunt, 35, 8 ut ipse leudem non soluat, 36 medietatem de ipsa leudi componat, 41, 1 mallobergo leodi sunt, 41, 5 mallobergo leodi hoc est, 41, 8 mallobergo leudi sunt, 41, 21 mallobergo amestalio leode, 53, 6 usque ad leodem sic permanet, 53, 7 Si uero leodem alter alteri inputauerit, 53, 8 fredus de leode ipsius grafione soluatur, 54, 1 mallobergo leode saccemitem sunt, 54, 2 mallobergo leode saccemither sunt, 63, 1 mallobergo leude hoc est, Die Urkunden der Karolinger I hg. v. Mühlbacher E., 1906 (MGH DD) Nr. 6, 10, 45 vel pro cunctis leudis nostris domini misericordia adtencius deprecare; L.: Seebold, Chronologisches Wörterbuch des deutschen Wortschatzes, 2001, 360a; Son.: die Belege aus Fredegar, den Formulae extravagantes und dem Liber historiae Francorum gehören eher zu lat.-ahd. leudis, die restlichen Belege vielleicht ebenfalls, lat.-afrk.?, lat.-awfrk.?
leor* 2, anfrk., Sb.: nhd. Gehör, Ohr; ne. hearing (N.), ear; Q.: Lex Salica, Pactus legis Salicae (507-511?); E.: vgl. germ. *hleuþra-, *hleuþram, st. N. (a), Hören, Laut; s. idg. *k̑leu- (1), *k̑leu̯ə-, *k̑lū-, V., Sb., hören, Ruhm, Pokorny 605; vgl. idg. *k̑el- (5), V., Sb., hören, Ruhm, Pokorny 605; B.: Lex Salica 48, 11 Si quis alterius nasum aut auriculam excusserit mallobergo funne chleura, Pactus legis Salicae 29, 14 Si quis auriculam alteri excusserit mallobergo channichleora; L.: Seebold, Chronologisches Wörterbuch des deutschen Wortschatzes, 2001, 359b; Son.: ahd.?
lepor* 7, lep-or*, anfrk., st. M. (a): nhd. Lippe; ne. lip (N.); ÜG.: lat. labium MNPs, MNPsA; Hw.: vgl. ahd. leffur*; Q.: MNPs (9. Jh.), MNPsA; E.: germ. *lepura-, *lepuraz, st. M. (a), Lippe; s. idg. *lē̆b-, *lō̆b-, *lāb-, V., schlaff hängen, Pokorny 655; B.: MNPsA Akk. Pl. lepera labia 50, 17 Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 474 (van Helten) = S. 76, 17 (van Helten) = MNPsA Nr. 336 (van Helten), MNPs Nom. Pl. lepora labia 62, 4 Berlin, 65, 14 Berlin, 70, 23 Berlin, Dat. Pl. leporon labiis 58, 8 Berlin, 62, 6 Berlin, Gen. Pl. teporo (= leporo*) 58, 13 Berlin
*lēra?, *lēr-a, anfrk.?, st. F. (ō): Hw.: vgl. as. lêra, ahd. lēra; Son.: amfrk. MNPs lera disciplinam 2, 12 Leeuwarden = S. 93, 14 (van Helten)
lēren* 1, lēron, lēr-en*, lēr-on*, anfrk., sw. V. (1): nhd. lehren; ne. teach; ÜG.: lat. docere MNPs; Hw.: vgl. as. lêrian, lêron*, ahd. lēren; Q.: MNPs (9. Jh.); I.: Lbd. lat. docere; E.: germ. *laizjan, sw. V., lehren; s. idg. *leis-, Sb., Spur, Furche, Geleise, Pokorny 671?; B.: MNPs 2. P. Sg. Prät. Akt. Ind. lerdos docuisti 70, 17 Berlin; Son.: Quak setzt lēron an, auch amfrk. MNPs gelierot uuerthet erudimini 2, 10 Leeuwarden = S. 93, 10 (van Helten)
*lērere?, *lēr-ere, anfrk.?, st. M. (ja): Hw.: vgl. as. lēriand*, lērio*, lereo*, ahd. lērāri; Son.: amfrk.?
*lesken* 2, *lesk-en*, anfrk., sw. V. (1): nhd. löschen (V.) (1), auslöschen, unterdrücken; ne. extinguish, put out, wipe (V.) out; ÜG.: lat. restinguere LW; Hw.: vgl. as. leskian*?, leskan*?, ahd. lesken*; Q.: LW (1100); E.: germ. *laskjan, sw. V., löschen (V.) (1); s. idg. *legʰ-, V., sich legen, liegen, Pokorny 658; B.: LW (liesken) liesket 69, 24, lesket 69, 25 (z. T. mhd.)
letist* 1, le-t-ist*, anfrk., Adj. (Superl.): nhd. letzte; ne. latest, last (Adj. Superl.); ÜG.: lat. novissimus MNPs=MNPsA; Hw.: vgl. ahd. lezzist*; Q.: MNPs=MNPsA (9. Jh.); I.: Lbd. lat. novissimus; E.: s. *la-t?; B.: MNPs=MNPsA Dat. Pl. N. letiston novissimis 72, 17 Berlin = Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 475 (van Helten) = S. 76, 18 (van Helten) = MNPsA Nr. 441 (Quak)
*letten?, *le-t-t-en, anfrk.?, sw. V. (1): nhd. hindern; ne. hinder; Hw.: s. lat-in-a*; E.: germ. *latjan, sw. V., lass machen, müde machen; s. idg. *lēid-, *lēd-, *ləd-, V., lassen, nachlassen, Pokorny 666; vgl. idg. *lēi- (3), *lē- (3), V., lassen, nachlassen, Pokorny 666
*lēva?, *lē-v-a, anfrk., st. F. (ō): Vw.: s. *lei-v-a?
līan* 2, lī-an*, anfrk., st. V. (1): nhd. leihen; ne. lend, give (V.); ÜG.: lat. commodare MNPsA, praestare MNPsA; Vw.: s. far-*; Hw.: vgl. as. līhan*, ahd. līhan*; Q.: MNPsA (9. Jh.); E.: germ. *leihwan, st. V., leihen, überlassen (V.); idg. *leikᵘ̯-, V., lassen, übriglassen, Pokorny 669; B.: MNPsA 3. P. Sg. Präs. Akt. Ind. liet commodat 111, 5 Leiden = MNPsA Nr. 478 (van Helten) = S. 76, 21 (van Helten) = MNPsA Nr. 665 (Quak), 2. P. Sg. Prät. Akt. Ind. luuue (= liuue* (Heyne, van Helten)) praestitisti 29, 8 Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 499 (van Helten) = S. 77, 13 (van Helten) = MNPsA Nr. 222 (Quak)
Libanus* 1, Liban-us*, anfrk., Sb.=ON: nhd. Libanon; ne. Lebanon; ÜG.: lat. Libanus MNPs; Hw.: vgl. ahd. Libanus*; Q.: MNPs (9. Jh.); I.: Lw. lat. Libanus; E.: s. lat. Libanus, M., Libanon; gr. Λίβανος (Líbanos), M., Libanon; hebr.? Lebānōn, Sb., Libanon, Weißberg; vgl. arab. laban, weiß, weiß sein (V.); B.: MNPs Akk. Sg. libanum Libanum 71, 16 Berlin
libben* 6, libbon, li-b-b-en*, li-b-b-on, anfrk., sw. V. (1): nhd. leben; ne. live (V.); ÜG.: lat. vivere MNPs; Hw.: vgl. as. libbian, ahd. lebēn (1); Q.: MNPs (9. Jh.); E.: germ. *libēn, *libǣn, sw. V., übrig sein (V.), leben; s. idg. *leip- (1), V., beschmieren, kleben, Pokorny 670; vgl. idg. *lei- (3), Adj., V., schleimig, klebrig, gleiten, glätten, streichen, Pokorny 662; B.: MNPs Part. Präs. Akk. Pl. M. libbende viventes 57, 10 Berlin, Part. Präs. Gen. Pl. M. libbendero viventium 68, 29 Berlin, Part. Präs. Nom. Pl. M. libbinda viventes 54, 16 Berlin, (Inf.) libbon sal vivet 71, 15 Berlin, (Inf.) libbun sal vivet 68, 33 Berlin, Part. Präs. Gen. Pl. M. 55, 13 Berlin; Son.: Quak setzt libbon an
lief* 7, anfrk., Adj.: nhd. lieb, geliebt; ne. dear (Adj.); ÜG.: lat. dilectus MNPs, iucundus LW; Hw.: vgl. as. liof (1), ahd. liob* (1); Q.: MNPs (9. Jh.), LW; E.: germ. *leuba-, *leubaz, Adj., lieb, geliebt; idg. *leubʰ-, V., Adj., gern haben, begehren, lieb, Pokorny 683; B.: MNPs Gen. Sg. M. lienis (!) dilecti 67, 13 Berlin, Nom. Pl. M. lieua dilecti 59, 6 Berlin = 59, 7 (Quak, van Helten), Gen. Sg. M. lieuis dilecti 67, 13 Berlin, LW (lief) lief 46, 7, lief 148, 7, Superl. lieueston 75, 2, lieueston 75, 3
liegan* 1, lieg-an*, anfrk., st. V. (2): nhd. lügen; ne. lie (V.) (1); ÜG.: lat. mentiri MNPs; Hw.: vgl. as. liogan, ahd. liogan*; Q.: MNPs (9. Jh.); E.: germ. *leugan, st. V., lügen; idg. *leugʰ- (1), V., lügen, Pokorny 686; B.: MNPs (Inf.) liegon sulun mentientur 65, 3 Berlin
lieht* 2, lioht, lieh-t*, lioh-t*, anfrk., st. N. (a): nhd. Licht; ne. light (N.); ÜG.: lat. lumen MNPs=Gl, lux MNPs; Hw.: vgl. as. lioht (1), ahd. lioht (2); Q.: MNPs (9. Jh.), MNPs=Gl; E.: germ. *leuhta-, *leuhtam, st. N. (a), Licht, Glanz; s. idg. *leuk-, *leuk̑-, V., Adj., licht, hell, leuchten, sehen, Pokorny 687; B.: MNPs=Gl Dat. Sg. liohte lumine 55, 13 Berlin = Gl 4, 685, 48 = SANFT Glossen 15, 48, MNPs Dat. Sg. liohte luce 62, 2 Berlin
*liehten?, *lieh-t-en, anfrk., sw. V. (1): nhd. leuchten; ne. shine (V.); Vw.: s. ir-*; Hw.: vgl. ahd. liohten*; E.: germ. *leuhtjan, sw. V., leuchten; s. idg. *leuk-, *leuk̑-, V., Adj., licht, hell, leuchten, sehen, Pokorny 687
*lievon?, *liev-on, anfrk., sw. V. (1?, 2?): nhd. sich freuen; ne. rejoice, delight (V.); Vw.: s. gi-*; Hw.: vgl. ahd. lioben*; E.: germ. *leubjan, sw. V., lieb machen, freundlich machen; s. idg. *leubʰ-, V., Adj., gern haben, begehren, lieb, Pokorny 683
līf* 11, lī-f*, anfrk., st. N. (a): nhd. Leben; ne. life; ÜG.: lat. vita MNPs, MNPsA, LW; Hw.: vgl. as. līf, ahd. līb (1); Q.: MNPs (9. Jh.), MNPsA, LW; E.: germ. *leiba-, *leibaz, st. M. (a), Leben, Leib; germ. *leiba-, leibam, st. N. (a), Leben, Leib; s. idg. *leip- (1), V., beschmieren, kleben, Pokorny 670; vgl. idg. *lei- (3), Adj., V., schleimig, klebrig, gleiten, glätten, streichen, Pokorny 662; B.: MNPs Akk. Sg. lif vitam 55, 9 Berlin, MNPsA Akk. Sg. lif vitam 132, 3 Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 479 (van Helten) = S. 76, 22 (van Helten) = MNPsA Nr. 750 (Quak), MNPs Akk. Pl. lif vita (oder vitas) 62, 4 Berlin, Dat. Sg. liue vita 62, 5 Berlin, Dat. Sg. liue vitam 65, 9 Berlin, MNPsA Gen. Sg. liues vitae 15, 10 Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 481 (van Helten) = S. 76, 24 (van Helten) = MNPsA Nr. 136 (Quak), MNPs Gen. Sg. liuis vitae 72, 26 Berlin, LW (lif) Gen. liues 52, 11, Gen. liues 55, 19, Gen. liues 56, 10, Gen. liues 113, 11; Son.: auch amfrk. MNPsA liua vita 16, 14 Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 480 (van Helten) = S. 76, 23 (van Helten) = MNPsA Nr. 145 (Quak)
*līfbedelīk?, *līf-bed-e-līk, anfrk., Adj.: Vw.: s. gi-; Hw.: vgl. ahd. *lībbetalīh?
līfnara* 1, lī-f-nar-a*, anfrk., st. F. (ō): nhd. Nahrung, Lebensunterhalt; ne. food; ÜG.: lat. (cibarius) MNPsA; Hw.: vgl. as. līfnara*, ahd. lībnara*; Quak MNPsA (9. Jh.); E.: s. lī-f*, *nar-a?; B.: MNPsA Akk. Pl. lifnara cibaria 77, 25 Leiden = lifuara (!) cibaria 77, 25 Schottius = MNPsA Nr. 483 (van Helten) = S. 76, 26 (van Helten) = MNPsA Nr. 470 (Quak)
*līfneren?, liveron?, *līf-ner-en, *liv-er-on?, anfrk., sw. V. (1?, 2?): Vw.: s. gi-*; Hw.: vgl. ahd. *lībneren?
*liggen?, *lig-g-en, anfrk.?, sw. V. (1): nhd. liegen; ne. lie (V.) (2); Hw.: s. hidulg-us; vgl. as. liggian, ahd. liggen; E.: germ. *legjan, st. V., liegen; germ. *ligjan, sw. V., liegen; idg. *legʰ-, V., sich legen, liegen, Pokorny 658
-līk, anfrk., Adj., Suff.: Vw.: s. an-nim-end-e-*, *bal-d-, *bed-e-?, bi-ger-*, bilith*-, dū-r-*, eg-is-*, ei-n-wi-*, ē-n-set-*, ēr-*, *fal-d-?, fīr-*, *gā-?, *ger-?, gethes-we-*, *gi-bed-e-?, *gi-hir-m-e-?, gi-līf-bed-e-*, gi-*, *guod-?, *hir-m-e-?, *līf-bed-e-?, *manag-fal-d-?, muo-der-*, reh-t-*, *set-?, s-kan-d-*, sō-we-*, *sta-d-?, un-gi-hir-m-e-*, un-wāth-e-*, wāth-e-*, *we-?, wer-ol-d-*, *wi-?, *wī-s-?, wun-d-er-*, wuo-st-an-d-i-*; Hw.: vgl. as. līk (2), ahd. *līh (3)?; E.: germ. *-līka-, *-līkaz, Adj., gleich, ähnlich; idg. *lē̆ig- (2), *līg-?, Sb., Adj., Gestalt, ähnlich, gleich, Pokorny 667
*līknussi?, *līk-nus-s-i, anfrk., st. N. (ja): Vw.: s. gi-*; Hw.: vgl. ahd. *līhnussi?; E.: s. -līk, -nus-s-i
līko līko, -līko -līk-o, anfrk., Adv., Suff.: Vw.: s. bal-d-*, eg-is-, *fal-d-, gā-*, manag-fal-d-*, reh-t-*, sta-d-*, wī-s-*; E.: s. -līk
līkon* 4, līcon, līk-on*, līc-on, anfrk., sw. V. (2): nhd. gefallen (V.); ne. please (V.); ÜG.: lat. beneplacere MNPs, placere MNPs, MNPsA; Vw.: s. gi-*, guod-*, wal-a-*; Hw.: vgl. as. līkon*, ahd. līhhēn*; Q.: MNPs (9. Jh.), MNPsA; E.: germ. *līkēn, *līkǣn, sw. V., angemessen sein (V.), gefallen (V.); vgl. idg. *lē̆ig- (2)?, *līg-?, Sb., Adj., Gestalt, ähnlich, gleich, Pokorny 667; B.: MNPsA (Inf.) licon sal placebo 114, 9 Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 477 (van Helten) = S. 76, 20 (van Helten) = MNPsA Nr. 675 (Quak), 3. P. Pl. Präs. Akt. Ind. licont placent 52, 6 Leiden = Schottius (2x) = MNPsA Nr. 476 (van Helten) = S. 76, 14 (van Helten) = MNPsA Nr. 341 (Quak), MNPs 2. P. Sg. Präs. Akt. Konj. like placeam 55, 13 Berlin, Gerund likene beneplaciti 68, 14 Berlin; Son.: Quak setzt līcon an
-ling?, anfrk., Suff.: Vw.: s. ju-n-g-i-*
lioht*, lioh-t*, anfrk., st. N. (a): Vw.: s. lieh-t*
*list?, *lis-t, anfrk.?, st. M. (i), st. F. (i): nhd. List, Kunst; ne. trick (N.), art (N.); Hw.: s. ka-lis-t-an-io*; vgl. as. list*, ahd. list; E.: germ. *listi-, *listiz, st. F. (i), Kunst, List; s. idg. *leis-, Sb., Spur, Furche, Geleise, Pokorny 671?
litus 16 und häufiger, li-t-us, lat.-anfrk.?, M.: nhd. Lite, Halbfreier, Freigelassener; ne. half-free man, freedman; Hw.: vgl. lat.-as. liddo*, lat.-ahd. litus; Q.: Boretius A. Capitularia regum Francorum, Lex Salica, Lex Ribuaria, Pactus legis Salicae (507-511?), Die Urkunden der Karolinger I hg. v. Mühlbacher E. 1906 (MGH DD); E.: s. germ. *lēta-, *lētaz, *lǣta-, *lǣtaz, st. M. (a), Gelassener, Freigelassener, Halbfreier, Höriger; vgl. idg. *lēid-, *lēd-, *ləd-, V., lassen, nachlassen, Pokorny 666; idg. *lēi- (3), *lē- (3), V., lassen, nachlassen, Pokorny 666; B.: Boretius, A., Capitularia regum Francorum (1883) I, Nr. 3 (Pactus Childeberti I. et Chlotharii I.), S. 5, 17 Si ledus de hoc quod inculpatur ad sortem ambulaverit, Lex Salica 14, 6 Si uero puer regi uel litus ingenua femina traxerit, 37, 1 Si quis litum alienum, 60 Si quis homo ingenuos litum alienum exspoliauerit, 70, 5 De Romano uero uel lito occisis, 86, 1 Si quis ingenuos aut litos alteri fidem fecerit, Lex Ribuaria 65, 1 (62, 1) Si quis servum suum tributarium aut litum fecerit, Pactus legis Salicae 13, 7 Si uero puer regius fuerit uel letus, 26, 1 Si quis homo ingenuus alienum letum, 26, 1 leto hoc est, 26, 1 Res uero leti ipsius legitime reformetur, 35, 5 Si quis homo ingenuum letum alienum exspoliauerit, 35, 8 Si quis seruus alienus aut letus hominem ingenuum occiderit, 42, 4 De Romanis uero occisis uel letis, 50, 1 Si quis ingenuus aut letus alteri fidem fecerit, Die Urkunden der Karolinger I hg. v. Mühlbacher E., 1906 (MGH DD) Nr. 83, S. 119, 43 id est tam terris domibus aedificiis mansis mancipiis acolabus litis libertis silvis pratis pascuis aquis aquarumve decursibus mobilibus et inmobilibus farinariis gregis cum pastoribus peculium utriusque sexus; L.: Seebold, Chronologisches Wörterbuch des deutschen Wortschatzes, 2001, 359a; Son.: ahd.?, der Beleg aus der Lex Ribuaria ist eher ahd., lat.-afrk.?, lat.-awfrk.?
līthan* 13, līthon, lī-th-an*, lī-th-on*, anfrk., st. V. (3): nhd. gehen, ziehen, ertragen, auf sich nehmen; ne. go (V.); ÜG.: lat. durare LW, ferre LW, pati LW, perferre LW, transire MNPs, MNPsA, tribulari LW; Vw.: s. far-*, ov-er-*, thu-r-o-*; Hw.: vgl. as. līthan, ahd. līdan; Q.: MNPs (9. Jh.), MNPsA, LW; E.: germ. *leiþan, *līþan, st. V., weggehen, gehen, fahren, leiden; idg. *leit- (2), V., gehen, fortgehen, sterben, Pokorny 672; s. idg. *lei- (3), Adj., V., schleimig, klebrig, gleiten, glätten, streichen, Pokorny 662; B.: MNPsA 1. P. Sg. Prät. Ind. lef (= lēth* (Heyne, van Helten)) transivi 36, 36 Leiden = MNPsA Nr. 485 (van Helten) = S. 76, 28 (van Helten) = MNPsA Nr. 276 (Quak), MNPs 1. P. Pl. Prät. Akt. Ind. lithon transivimus 65, 12 Berlin, MNPsA (Inf.) lithon sal ik transivimus 41, 5 Leiden = MNPsA Nr. 484 (van Helten) = S. 76, 27 (van Helten) = MNPsA Nr. 301 (Quak), LW (lithan) lithan 20, 5, leyth 21, 7, leyth 43, 11, leyth 48, 39, leith 63, 8, (ne) lithon 76, 4, leytha 79, 9, lithan 79, 11, lithest 120, 3, leith 137, 11; Son.: Quak setzt līthon an, auch amfrk. MNPs=MNPsA lief (= leith*) deambulavit 72, 9 Berlin = Leiden = MNPsA Nr. 482 (van Helten) = S. 76, 25 (van Helten) S. = MNPsA Nr. 438 (Quak)
liud 10, anfrk., st. M. (i), st. N. (a): nhd. Volk, Leute, Menschen; ne. people; ÜG.: lat. plebs LW, populus (M.) LW; Vw.: s. -war-d-i*; Hw.: vgl. as. liud, ahd. liut; Q.: LW (1100); E.: germ. *leudi-, *leudiz, st. M. (i), Mann, Leute, Volk, Wergeld, Manngeld; s. idg. *leudʰ- (1), *h₁leudʰ-, V., wachsen (V.) (1), hochkommen, Pokorny 684; B.: LW (liud) liude 17, 5, liuden 28, 1, liude 56, 4, liude, 56, 10, liude 58, 7, liud 58, 15, liud 108, 10, liude 116, 5, liudes 143, 2, liude 143, 10 (z. T. mhd.); Son.: auch amfrk. MNPs luide populi 2, 1 Leeuwarden = S. 92, 3 (van Helten)
liudwardi* 62, liud-war-d-i*, anfrk.?, Sb.: nhd. Buße, Mannbuße, Personenentschädigung, Körperverletzung, Diebstahl; ne. compensation for a man; Q.: Lex Salica, Pactus legis Salicae (507-511?); E.: s. liud, *wer-d-en?; B.: Lex Salica 6, 3 Si quis canem pastoralem furauerit uel occiserit mallobergo leodardi, 8, 3 Si quis in silua materium alienum capulauerit aut furauerit aut incenderit mallobergo leodardi, Pactus legis Salicae 6, 1 Si quis canem segusium magistrum furauerit cui fuerit adprobatum mallobergo deodardi, 7, 13 Si quis cultellum furauerit mallobergo leodarde; L.: Seebold, Chronologisches Wörterbuch des deutschen Wortschatzes, 2001, 361a, 379a; Son.: ahd.?
*līvan?, *lī-v-an, anfrk., st. V. (1): Vw.: s. bi-*; Hw.: vgl. as. *līvan?, ahd. līban* (2); E.: germ. *leiban, st. V., bleiben; idg. *leip- (1), V., beschmieren, kleben, Pokorny 670; s. idg. *lei- (3), Adj., V., schleimig, klebrig, gleiten, glätten, streichen, Pokorny 662
*liveron?, *liv-er-on, anfrk., sw. V. (1?, 2?): Vw.: s. *lif-ner-en?
lof 13, anfrk., st. N. (a): nhd. Lob; ne. praise (N.); ÜG.: lat. hymnus MNPs, laudatio MNPs, laus MNPs, psalmus MNPs; Hw.: s. lov-on*; vgl. as. lof, ahd. lob (1); Q.: MNPs (9. Jh.); I.: Lbd. lat. hymnus?, laudatio?, psalmus?; E.: germ. *luba-, *lubam, st. N. (a), Lob, Erlaubnis; s. idg. *leubʰ-, V., Adj., gern haben, begehren, lieb, Pokorny 683; B.: MNPs Nom. Sg. lof hymnus 64, 2 Berlin, Akk. Sg. lof hymnum 64, 14 Berlin, Akk. Sg. lof laudem 70, 14 Berlin, Akk. Sg. lof psalmum 56, 8 Berlin, 56, 10 Berlin, 65, 2, Berlin, 65, 4 Berlin, 67, 5 Berlin, Dat. Sg. loue laude 68, 31 Berlin, 70, 8 Berlin, Dat. Sg. loui laudi 65, 2 Berlin, Gen. Sg. louis laudationis 55, 12 Berlin, Gen. Sg. louis laudis 65, 8 Berlin
lokk* 2, lock, lok-k*, loc-k*, anfrk., st. M. (a): nhd. Locke, Haar (N.); ne. hair (N.); ÜG.: lat. capillus MNPs=MNPsA; Hw.: vgl. as. lok* (2), ahd. lok (1); Q.: MNPs=MNPsA (9. Jh.); E.: germ. *lukka-, *lukkaz, st. M. (a), Locke; s. idg. *leug- (1), V., biegen, Pokorny 685; B.: MNPs=MNPsA Akk. Pl. locka capillos 68, 5 Berlin = Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 487 (van Helten) = S. 76, 30 (van Helten) = MNPsA Nr. 408 (Quak), Gen. Sg. lockis capilli 67, 22 Berlin = Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 486 (van Helten) = S. 76, 29 (van Helten) = MNPsA Nr. 405 (Quak); Son.: Quak setzt lock an
*lōn?, *lō-n, anfrk., st. M. (a): nhd. Lohn, Entgelt; ne. pay (N.); Vw.: s. wi-ther-*; Hw.: vgl. as. lôn, ahd. lōn (2); E.: germ. *launa-, *launam, st. N. (a), Beute (F.) (1), Lohn; s. idg. *lāu-, V., erbeuten, genießen, Pokorny 655
lōs* (1) 3, lō-s*, anfrk., Adj.: nhd. falsch, böse; ne. false, deceitful; ÜG.: lat. dolosus MNPs, MNPsA, falsus MNPs; Hw.: vgl. as. lôs, ahd. lōs (2); Q.: MNPs (9. Jh.), MNPsA; E.: germ. *lausa-, *lausaz, Adj., los, frei; s. idg. *leu- (2), V., schneiden, trennen, lösen, Pokorny 681; B.: MNPs Nom. Pl. M. losa dolosi (Vulg. doli) 54, 24 Berlin, Akk. Pl. N. losa falsa 57, 4 Berlin, MNPsA Dat. Sg. M. (?) losin dolose 42, 1 Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 469 (van Helten) = S. 77, 2 (van Helten) = MNPsA Nr. 304 (Quak); Son.: auch amfrk. MNPsA losen dolosum 5, 7 Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 488 (van Helten) = S. 77, 1 (van Helten) = MNPsA Nr. 46 (Quak)
*lōs (2), *lō-s, anfrk., Adj.: nhd. ...los; ne. ...less; Vw.: s. hul-p-i-; Hw.: vgl. as. lôs, ahd. lōs (1); E.: germ. *lausa-, *lausaz, Adj., los, frei; s. idg. *leu- (2), V., schneiden, trennen, lösen, Pokorny 681
*lōsen?, *lō-s-en, anfrk., sw. V. (1): nhd. lösen; ne. redeem; Vw.: s. ir-*; Hw.: vgl. as. lôsian, ahd. lōsen; E.: germ. *lausjan, sw. V., lösen, befreien; s. idg. *leu- (2), V., schneiden, trennen, lösen, Pokorny 681
*lōsere?, *lō-s-ere, anfrk., st. M. (ja): nhd. Löser; ne. redeemer; Vw.: s. ir-*; Hw.: vgl. ahd. lōsāri*; E.: s. *lō-s-en?
lōsinga* 3, lōsunga, lō-s-ing-a*, lō-s-ung-a, anfrk., st. F. (ō): nhd. List, Arglist; ne. deceitful act (N.); ÜG.: lat. dolus MNPs, MNPsA; Hw.: vgl. ahd. *lōsunga (2)?; Q.: MNPs (9. Jh.), MNPsA; I.: Lbd. lat. dolus?; E.: s. lō-s* (1); B.: MNPs Akk. Pl. losinga dolos 72, 18 Berlin, MNPsA Akk. Pl. losonga dolus 37, 13 Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 490 (van Helten) = S. 77, 3 (van Helten) = MNPsA Nr. 283 (Quak), MNPs Nom. Sg. losunga dolus 54, 12 Berlin; Son.: Quak setzt lōsunga an
*lotha?, *loth-a, anfrk., sw. M. (n): nhd. Loden, Tuch, grobes wollenes Tuch; ne. coarse woolen clothe; Vw.: s. hū-s-*; Hw.: vgl. as. lotho*, ahd. lodo; E.: germ. *luþō-, *luþōn, *luþa-, *luþan, sw. M. (n), Wolltuch, Tuch, Loden; L.: Quak, A., Unbekanntes altniederländisches Wortmaterial 314
*loup?, anfrk., st. M. (a): nhd. Lauf; ne. run (N.); Vw.: s. gegin-*, wi-ther-*; Hw.: vgl. ahd. louf*; E.: germ. *hlaupa-, *hlaupaz, st. M. (a), Lauf; s. idg. *ku̯elp- (1), *ku̯elb-, *ku̯l̥p-, *ku̯l̥b-, *klup-, *klub-, V., stolpern, traben, Pokorny 630?; Son.: auch amfrk.?
loupan* 1, loupon, loup-an*, loup-on*, anfrk., st. V. (7)=red. V.: nhd. laufen; ne. run (V.); ÜG.: lat. currere MNPs; Hw.: vgl. as. *hlôpan?, ahd. loufan; Vw.: s. an-a-; Q.: MNPs (9. Jh.); E.: germ. *hlaupan, st. V., laufen; idg. *ku̯elp- (1), *ku̯elb-, *ku̯l̥p-, *ku̯l̥b-, *klup-, *klub-, V., stolpern, traben, Pokorny 630?; B.: MNPs Gerund. loupom (= louponi*) currendam 18, 6 Mylius; Son.: Quak setzt loupon an, auch amfrk. MNPs=MNPsA lief (=lieth* (Cos., Holthausen) transivit (= deambulavit (van Helten)) 72, 9 Berlin = Leiden = = MNPsA Nr. 482 (van Helten) = S. 76, 25 (van Helten) = MNPsA Nr. 438 (Quak)
*louvan?, *louv-an, anfrk., st. V.: Vw.: s. far-*; Hw.: vgl. ahd. *louban?; E.: s. *louv-en?
*louven?, *louv-en, anfrk., sw. V. (1): Vw.: s. bi-*, gi-*, *un-gi-?; Hw.: s. un-gi-louv-end-i*; vgl. as. *lōvian, ahd. louben*; E.: germ. *laubjan, sw. V., erlauben, loben, glauben; idg. *leubʰ-, V., Adj., gern haben, begehren, lieb, Pokorny 683
*louvo?, *louv-o, anfrk., sw. M. (n): Vw.: s. gi-*; Hw.: vgl. as. *lōvo?, ahd. *loubo (2)?; E.: s. *louv-en?
*lōvo?, *lōv-o, anfrk., Adj.: Vw.: s. gi-*
lovon* 12, lov-on*, anfrk., sw. V. (2): nhd. loben; ne. praise (V.); ÜG.: lat. laudare MNPs, Gl, psallere MNPs, psalmum dicere MNPs; Hw.: vgl. as. lovōn*, ahd. lobōn; Q.: MNPs (9. Jh.), Gl; I.: Lbd. lat. psallere?, psalmum dicere?; E.: germ. *lubōn, sw. V., loben, geloben; s. idg. *leubʰ-, V., Adj., gern haben, begehren, lieb, Pokorny 683; B.: MNPs (Part. Prät. Nom. Pl. M.) gelouoda uuerthunt laudabuntur 62, 12 Berlin (Quak) = 62, 11 (van Helten), (Part. Prät. Nom. Pl. M.) gelouoda sulun uuerthun laudabuntur 63, 11 Berlin, (Inf.) sal ik louan laudabo 55, 5 Berlin, (Inf.) sal ic louan laudabo 55, 11 Berlin, 55, 11 Berlin, Gl Inf. louan laudare Gl 4, 685, 44 = SANFT Glossen 15, 44, (Inf.) louan sal laudabit 62, 6 Berlin, (Inf.) sal ik louan psallam 58, 18 Berlin, (Inf.) sal ic louan psalmum dicam 60, 9 Berlin, 3. P. Pl. Präs. Akt. Konj. louin laudent 68, 35 Berlin, (Inf.) louon sal ic laudabo 68, 31 Berlin, (Inf.) louon sulun laudabunt 62, 4 Berlin, LW (louen) louenden 105, 3
*lōz?, *lō-z, anfrk., st. N. (a): Hw.: vgl. as. hlōt*, ahd. lōz; Son.: amfrk. MNPsA loz sortem 124, 3 Leiden = MNPsA Nr. 491 (van Helten) = S. 77, 4 (van Helten) = MNPsA Nr. 718 (Quak) = los sortem 124, 3 Schottius
lūd* 2, lūt, lū-d*, lū-t*, anfrk., st. M. (a?, i?): nhd. Laut, Klang; ne. sound (N.); ÜG.: lat. sonus MNPs; Hw.: vgl. as. *lūt (2)?; Q.: MNPs (9. Jh.); I.: Lbd. lat. sonus?; E.: germ. *hlūda, *hlūdaz, *hlūþa-, *hlūþaz, st. M. (a), Laut, Klang; s. idg. *k̑leu- (1), *k̑leu̯ə-, *k̑lū-, V., Sb., hören, Ruhm, Pokorny 605; idg. *k̑el- (5), V., Sb., hören, Ruhm, Pokorny 605; B.: MNPs Nom. Sg. luit sonus 18, 5 Mylius (Quak) = 18, 4 (van Helten), Akk. Sg. lut sonum 64, 8 Berlin; Son.: Quak setzt lūt an
lūdon, lū-d-on, anfrk., sw. V. (1): nhd. lauten, ertönen, krachen; ne. resound; ÜG.: lat. tonare MNPsA; Hw.: vgl. as. hlūdon*, *hlūdian?, ahd. lūten; Q.: MNPs (9. Jh.); I.: Lbd. lat. sonare?; E.: germ. *hlūdjan, sw. V., laut sein (V.), tönen, läuten; germ. *hlūdēn, *hlūdǣn, sw. V., ertönen; s. idg. *k̑leu- (1), *k̑leu̯ə-, *k̑lū-, V., Sb., hören, Ruhm, Pokorny 605; vgl. idg. *k̑el- (5), V., Sb., hören, Ruhm, Pokorny 605; B.: MNPsA (Inf.) ludon sal tonabit 1. Reg. 2, 10 Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 496 (van Helten) = S. 77, 9 (van Helten) = MNPsA Nr. 842 (Quak)
*luf?, luvi, *luv-i, anfrk., st. F. (ī): Vw.: s. gi-*; Hw.: vgl. ahd. *lubī?; E.: germ. *lauba, Sb., Erlaubnis, Bewilligung, Genehmigung; vgl. idg. *leubʰ-, V., Adj., gern haben, begehren, lieb, Pokorny 683
lugin* 1, lug-in*, anfrk., Adj.: nhd. lügnerisch; ne. lying (Adj.); ÜG.: lat. mendax MNPs; Hw.: vgl. ahd. lugīn* (1); Q.: MNPs (9. Jh.); E.: s. germ. *leugan, st. V., lügen; idg. *leugʰ- (1), V., lügen, Pokorny 686; B.: MNPs lugina mendaces 61, 10 Berlin
lugina* 1, lug-in-a*, anfrk., st. F. (ō): nhd. Lüge; ne. lie (N.); ÜG.: lat. mendacium MNPs; Hw.: vgl. as. lugina, ahd. lugina*; Q.: MNPs (9. Jh.); E.: germ. *luginō, st. F. (ō), Lüge; s. idg. *leugʰ- (1), V., lügen, Pokorny 686; B.: MNPs Dat. Sg. lugenon mendacio 58, 13 Berlin (Quak) = 58, 14 (van Helten)
*lūkan?, *lūk-an, anfrk., st. V. (2): nhd. schließen; ne. close (V.); Vw.: s. ant-, bi-*; Hw.: vgl. as. *lūkan?, ahd. *lūhhan?; E.: germ. *lūkan, st. V., schließen, drehen; s. idg. *leug- (1), V., biegen, Pokorny 685
luoen* 2, luoin, luo-en*, luo-in*, anfrk., sw. V. (1): nhd. brüllen; ne. roar (V.); ÜG.: lat. rugire MNPsA; Hw.: vgl. ahd. luoen*; Q.: MNPsA (9. Jh.); E.: germ. *hlōjan, st. V., brüllen; s. idg. *kel- (6), *kₑlā-, *klā-, V., rufen, schreien, lärmen, klingen, Pokorny 548; B.: MNPsA Part. Präs. Nom. Sg. M. (?) luoginda rugiens 21, 14 Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 497 (van Helten) = S. 77, 11 (van Helten) = MNPsA Nr. 187 (Quak), Part. Präs. Nom. Pl. M. (?) luonde rugientes 103, 21 Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 498 (van Helten) = S. 77, 12 (van Helten) = MNPsA Nr. 614 (Quak); Son.: Quak setzt luoin an
lutter* 1, luttir, lu-t-t-er*, lu-t-t-ir*, anfrk., Adj.: nhd. lauter, rein, klar; ne. pure; ÜG.: lat. medullatus MNPs; Hw.: vgl. as. hluttar*, ahd. lūttar; Q.: MNPs (9. Jh.); E.: germ. *hlūtra-, *hlūtraz, Adj., lauter, rein, klar; s. idg. *k̑leud-, V., spülen, reinigen, Pokorny 607; vgl. idg. *k̑leu- (2), *k̑lōu-, *k̑lō-, *k̑lū-, V., spülen, reinigen, Pokorny 607; B.: MNPs Akk. Pl. F. luttira medullata 65, 15 Berlin; Son.: Quak setzt luttir an
luttik* 3, luttic, lut-t-ik*, lut-t-ic*, anfrk., Adj.: nhd. klein; ne. small; ÜG.: lat. parvulus MNPs, MNPsA, pusillus MNPsA; Hw.: vgl. as. luttik*, ahd. luzzīg* (1); Q.: MNPs (9. Jh.), MNPsA; E.: germ. *luttika-, *luttikaz, Adj., klein, gebeugt; vgl. idg. *leud-, V., Adj., sich ducken, heucheln, klein, Pokorny 684; W.: mnl. luttik, Adj., klein, gering; B.: MNPsA Nom. Pl. N. luctika (= luttika*) pusilla 103, 25 Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 493 (van Helten) = S. 77, 6 (van Helten) = MNPsA Nr. 617 (Quak), Dat. Pl. luticon parculis 16, 4 Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 495 (van Helten) = S. 77, 8 (van Helten) = MNPsA Nr. 148 (Quak), MNPs Gen. Pl. M. lutticoro parvulorum 63, 8 Berlin (Quak) = 63, 9 (van Helten); Son.: Quak setzt luttic an, auch amfrk. MNPsA lucicu paulo 8, 6 Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 492 (van Helten) = S. 77, 5 (van Helten) = MNPsA Nr. 71 (Quak)
*luttil?, *lut-t-il, anfrk., Adj.: nhd. klein; ne. small; Vw.: s. -hei-d-e*; Hw.: vgl. as. luttil, ahd. luzzil (1); E.: germ. *lūtila-, *lūtilaz, *luttila-, *luttilaz, Adj., klein; s. idg. *leud-, V., Adj., sich ducken, heucheln, klein, Pokorny 684; W.: mnl. luttel, Adj., klein, gering, wenig; Son.: amfrk. MNPs=MNPsA Dat. Pl. M. luzzilon 18, 8 Leiden = Schottius = MNPsA Nr. 494 (van Helten) = S. 77, 7 (van Helten) = MNPsA Nr. 66 (Quak) = luzzundon parvulis 18, 8 Mylius
luttilheide* 1, lut-t-il-hei-d-e*, anfrk.?, st. F. (i): nhd. Kleinmut, Kleinmütigkeit; ne. smallness; ÜG.: lat. pusillanimitas MNPs; Hw.: vgl. ahd. luzzilheitī*; Q.: MNPs (9. Jh.); I.: Lüt. lat. pusillanimitas?; E.: s. *lut-t-il?, *hei-d?; B.: Dat. Sg. luzzilheide pusillanimitate 54, 9 Berlin
*luvi?, *luv-i, anfrk., st. F. (ī): Vw.: s. *luf?